A co, jeśli doczekamy tych czasów? Jeśli casus udzielania święceń kapłańskich diakonom stałym przyjmie się również w Europie?
Dziś spotkamy więc niejednokrotnie nie tylko kapłanów w kryzysie, ale także kapłanów bez powołania. Można oczywiście – nawet trzeba – pomóc im uratować ich kapłaństwo. Nie zawsze jednak jest to możliwe. Dla niektórych jedynym wyjściem wydaje się przeniesienie ad laicatum – nie za karę, ale po to, żeby mogli żyć w zgodzie z sobą i z Bogiem. Kościół musi im mądrze w tym towarzyszyć – być może także modyfikując w tym zakresie pewne procedury. Niezależnie od tego trudno jednak nie zauważyć faktu, że jak bumerang powraca kwestia braku kapłanów. Nawet jeśli będą zdrowsi, stabilniejsi, dojrzalsi, autentyczni w swym powołaniu – co z tego, jeśli będzie ich coraz mniej? Czy lepsza jakość przełoży się na większą ilość? Czy ci gorliwi, rozpalenie Bożym ogniem, pociągną za sobą innych? Czy radykalizm ich życia zainspiruje i rozbudzi kolejne, autentyczne powołania? Nie sposób tego przewidzieć. Niewątpliwie w kontekście spadku powołań, na nowo, z jeszcze większą siłą wraca pytanie o rolę świeckich w Kościele – o ich zaangażowanie w nauczanie, ewangelizację, rozmaite formy duszpasterstwa i posługi. Dziś już nie sposób pomyśleć sobie Kościoła przyszłości bez dobrze rozumianego partnerstwa i braterstwa duchownych oraz świeckich we wspólnym dziele apostolstwa dla Bożego królestwa. Im szybciej zrozumieją to duchowni – chodzi o tę ich część, która wciąż traktuje świeckich z nieufnością, jako zagrożenie dla swej pozycji – tym prędzej zobaczymy tego dobre owoce. Nie można jednak rozstrzygnąć, czy będzie to zarazem wystarczająca odpowiedź na kryzys samego kapłaństwa.
Czy zatem w Europie również nadchodzi nieuchronnie epoka viri probati? W tej chwili nic jeszcze nie jest przesądzone. Nie jesteśmy przecież w stanie przewidzieć wszystkich konsekwencji potencjalnego przebudzenia wiary. Wolę więc postawić pytanie nieco inaczej: A co, jeśli nadejdzie? Co jeśli kiedyś, przychodząc na poranną Eucharystię, spotkam kapłana, który jako ojciec gromadki dzieci i mąż jednej żony właśnie przed chwilą wyszedł z małżeńskiego łoża, zamknął za sobą drzwi swojego mieszkania, wyspowiadał kilku penitentów, a teraz w ornacie staje do Bożej służby przy ołtarzu? Co to oznacza dla mojej wiary? Co mi zrobi w życiu duchowym? Otóż z całą odpowiedzialnością muszę powiedzieć: Nic szczególnego.