PiS złożył w Sejmie projekt zmian w Kodeksie wyborczym

Projekt, który w środę wpłynął do Sejmu, zakłada też powrót do jednej obwodowej komisji wyborczej w wyborach do Sejmu, Senatu, Parlamentu Europejskiego oraz prezydenckich. Dwie komisje wyborcze - ds. przeprowadzenia głosowania i ds. ustalenia wyników głosowania - będą powoływane tylko przy wyborach samorządowych.

Obecnie, zgodnie z Kodeksem wyborczym, nie ma prawa wybieralności osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz osoba, wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności.

Zgodnie z projektem posłów PiS w wyborach na wójta, burmistrza, prezydenta miasta nie będzie mogła kandydować osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub za umyślne przestępstwo skarbowe. Obecnie nie może kandydować osoba skazana za takie przestępstwa na karę pobawienia wolności.

Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu - ujednolicone zostały zatem przepisy dotyczące prawa wybieralności w wyborach na wójta, burmistrza i prezydenta. "Zgodnie ze zmianą prawa wybieralności w wyborach na wójta (oraz burmistrza i prezydenta - PAP) nie będzie posiadała osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe na każdą karę, a nie jak dotychczas tylko na karę pozbawienia wolności" - czytamy w uzasadnieniu.

Projekt zakłada, że w każdym obwodzie głosowania powołuje się jedną obwodową komisję wyborczą w wyborach do Sejmu i do Senatu, wyborach prezydenta, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach samorządowych przeprowadzanych w toku kadencji, a także w wyborach uzupełniających do Senatu.

Natomiast wyborach samorządowych przeprowadzanych w związku zakończeniem kadencji rad w każdym obwodzie powołuje się dwie obwodowe komisje wyborcze: ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie.

Zgodnie z projektem, skład każdej obwodowej komisji wyborczej związany jest z wielkością obwodu głosowania. W obwodach do 1000 mieszkańców w skład komisji wyborczej powołuje się 7 osób, w obwodach głosowania od 1001 do 2000 mieszkańców - 9 osób, w obwodach głosowania od 2001 do 3000 mieszkańców - 11 osób, a w obwodach głosowania powyżej 3000 mieszkańców - 13 osób. Dotychczas w skład obwodowej komisji wyborczej wchodziło 9 członków.

Skład obwodowej komisji wyborczej powołuje się spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby w liczbie nie mniejszej niż 2/3 ustawowego składu komisji - po jednej osobie zgłoszonej przez każdego z pełnomocników wyborczych reprezentujących komitety wyborcze partii politycznych bądź koalicji partii, z których list odpowiednio w ostatnich wyborach wybrano radnych do sejmiku województwa (z tym że kandydatów można zgłaszać tylko na obszarze województwa, na terenie którego komitet wyborczy wprowadził w ostatnich wyborach radnych do sejmiku województwa) albo wybrano posłów.

W skład komisji powołuje się także po jednej osobie zgłoszonej przez każdego z pełnomocników wyborczych reprezentujących pozostałe komitety wyborcze.

Gdyby liczba członków komisji powołanych w taki sposób okazała się mniejsza niż ustawowy skład komisji, pozostałych kandydatów do składu komisji wyłania się w publicznym losowaniu spośród osób zgłoszonych przez wszystkich pełnomocników wyborczych (każdy z nich może zgłosić do losowania tyle osób, ile brakuje do ustawowego składu komisji). Gdyby nawet w losowaniu nie udało się wyłonić 9 osób, minimalny skład obwodowej komisji wyborczej wynosi 5 członków.

Z kolei gdyby liczba członków komisji miała być większa niż ustawowy skład komisji, kandydatów, w liczbie stanowiącej różnicę między ustawowym składem komisji a liczbą członków powoływanych, wyłania się w losowaniu spośród osób zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych komitetów, poza komitetami partii politycznych i ich koalicji; każdy z nich może zgłosić do losowania tylko jedną osobę.

Projekt umożliwia dokonywanie zgłoszeń do składów obwodowych komisji bezpośrednio przez wyborców - komisarz wyborczy może uzupełnić skład komisji o takie osoby, jeżeli liczba zgłoszonych kandydatów jest mniejsza niż ustawowy skład liczbowy obwodowej komisji wyborczej. W obwodach odrębnych (np. w szpitalach, zakładach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych) liczba członków komisji została zmniejszona z 6 do 5 osób.

Zgłoszenia kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych dokonuje się najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów (termin 30-dniowy obowiązuje obecnie tylko w przypadku wyborów samorządowych). Kandydaci na członków obwodowej komisji wyborczej musza mieć ukończone 18 lat na dzień zgłoszenia do komisji.

Zgodnie z obowiązującym Kodeksem wyborczym można być członkiem tylko jednej komisji wyborczej; członkami komisji nie mogą być kandydaci w wyborach, komisarze wyborczy, pełnomocnicy wyborczy, pełnomocnicy finansowi, urzędnicy wyborczy oraz mężowie zaufania. Według projektu te przepisy nie mają zastosowania do "komisarzy wyborczych pełniących funkcje przewodniczących okręgowych lub rejonowych komisji wyborczych albo ich członków".

Zgodnie ze zmianami za okres czasowej niemożności pełnienia funkcji komisarzowi wyborczemu nie będzie przysługiwało wynagrodzenie.

Obecnie wygaśnięcie członkostwa w obwodowej komisji wyborczej następuje m.in. na skutek wyrażenia zgody na kandydowanie w wyborach przez osobę będącą małżonkiem członka komisji, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, małżonkiem zstępnego lub przysposobionego albo pozostającą z nim w stosunku przysposobienia. Zgodnie z nowelą przepis ten będzie obowiązywał na terenie gminy, w której ta osoba kandyduje w przypadku wyborów na wójta, burmistrza, prezydenta lub w innych wyborach jeśli obwodowa komisji jest właściwa dla okręgu, w którym ta osoba kandyduje.

Jak podkreślono w uzasadnieniu oznacza to, że osoby spokrewnione z kandydatami w wyborach mogą być członkami obwodowych komisji wyborczych w innych okręgach wyborczych, niż okręg, w którym kandyduje osoba z nimi spokrewniona.

Według projektu w wyborach do Sejmu, Senatu, PE oraz prezydenckich organem właściwym do rozwiązywania obwodowych komisji wyborczych jest Państwowa Komisja Wyborcza, natomiast w wyborach samorządowych - komisarze wyborczy.

Według projektu w skład okręgowej komisji wyborczej będzie wchodziło od 4 do 10 sędziów i z urzędu jako przewodniczący komisarz wyborczy, a w skład rejonowej komisji wyborczej 4 sędziów i z urzędu jako jej przewodniczący komisarz wyborczy. Obecnie w skład okręgowej i rejonowej komisji wchodzi przewodniczący. Zgodnie z uzasadnieniem zmiana podyktowana jest faktem, że w obowiązującym stanie prawnym komisarze wyborczy nie muszą być sędziami.

Projekt nowelizacji daje prawo przewodniczącemu PKW, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w sprawach niecierpiących zwłoki, z własnej inicjatywy lub na wniosek członka albo sekretarza PKW, do o podjęcia uchwały przez Państwową Komisję Wyborczą w trybie obiegowym. Uchwały w trybie obiegowym zapadają większością głosów w obecności co najmniej 2/3 jej pełnego składu. Członek PKW może złożyć sprzeciw do projektu uchwały podejmowanej w trybie obiegowym w terminie wyznaczonym do podjęcia uchwały. W przypadku złożenia sprzeciwu, projekt uchwały rozpatruje się na najbliższym posiedzeniu Komisji.

Projekt zakłada również, że decyzję o wpisaniu lub o odmowie wpisania do rejestru wyborców osoby stale zamieszkującej na obszarze gminy bez zameldowania na pobyt stały, wydaje wójt w terminie pięciu, a nie jak obecnie trzech dni od dnia wniesienia wniosku; wyborca do złożonego wniosku będzie musiał dołączyć adres czasowego przebywania.

Zgodnie ze zmianami skargę na postanowienia PKW pełnomocnik wyborczy może wnieść w terminie 2 dni od podania postanowienia o odmowie przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego do wiadomości publicznej, a nie jak obecnie w terminie 2 dni od doręczenia tego postanowienia pełnomocnikowi.

Ponadto także na potrzeby PKW, a nie tylko postępowania przed sądami i organami prokuratury, będzie można udostępnić i rozpieczętować pakiety z zawierające podpisy pod listami kandydatów.

Od postanowień okręgowej komisji wyborczej dotyczących złożonych podpisów pod listą wyborców i rejestracji kandydata, zgodnie z nowelą przysługuje prawo odwołania do PKW w terminie 2 dni od podania postanowienia do wiadomości publicznej, a nie jak obecnie w terminie 3 dni od doręczenia postanowienia osobie zgłaszającej listę.

W przepisach zaproponowano, aby na postanowienia PKW przysługiwało odwołanie do Sądu Najwyższego w terminie 2 dni od daty podania tego postanowienia do wiadomości publicznej, a SN miałby rozpatrzyć skargę w składzie 3 sędziów i wydać orzeczenie w terminie 2 dni. Od orzeczenia SN nie będzie przysługiwało odwołanie.

Przepisy dotyczące terminów składania skarg mają zastosowanie, jak podkreślono w projekcie, po raz pierwszy do wyborów do Sejmu i Senatu zarządzonych po wejściu w życie nowych przepisów.