O dziesięciu prostych słowach

Prelegenci z uczelni w Rzymie, Warszawie, Krakowie, Olsztynie i Szczecinie, łącząc się za pośrednictwem internetowej transmisji, spojrzeli na Dekalog z różnych perspektyw, zarówno teoretycznych, jak i praktycznych. Podjęli temat pierwszego przykazania, któremu papież poświęcił homilię podczas Mszy św. sprawowanej w Koszalinie, ogólniejszą refleksję nad papieską interpretacją przykazań i jej aktualnością, a także próbę odniesienia nauczania Jana Pawła II do współczesnej rzeczywistości społecznej.

- Ojciec Święty rozpoczynając tę wielką narodową lekcję o Dekalogu, tłumaczył, co znaczy wejść w świat wolności – mówił na otwarcie konferencji bp Edward Dajczak, odwołując się do papieskiego wezwania do troski o gliniane naczynie zawierające Boże prawo. – Czym jest sympozjum, jeśli nie spełnieniem tego swoistego testamentu? Odczytaniem tego przesłania w świecie, w którym teraz żyjemy – zauważał hierarcha.

Wolność

Przyjeżdżając do wolnej Polski, papież dostrzegał grożące jej niebezpieczeństwa. Stąd też Dekalog stał się osią jego nauczania. Otworzyła je homilia koszalińska.

– Kryzys chrześcijaństwa w dzisiejszym świecie związany jest z kryzysem kultury, który uderza właśnie w pierwsze przykazanie. Zamknięta na transcendencję antykultura tworzy zastępy idolów i bożków i propaguje ich złudne piękno. Jan Paweł II mówił o prawdziwej kulturze, czyli takiej, która służy rozwojowi człowieka w wymiarze horyzontalnym i wertykalnym.  W pierwszym przykazaniu możemy zatem widzieć także wezwanie do rozwijania kultury, prawdziwej, wyrażającej piękno Boga, a nie blask bożków – zauważa ks. prof. Dariusz Kowalczyk SJ z Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie.

Niektóre środowiska nie kryły rozczarowania nauczaniem, spodziewając się, że papież będzie raczej celebrować z rodakami zdobytą wolność. – Jan Paweł II wiedział, że ta wolność musi być oparta na solidnym fundamencie, a takim fundamentem jest właśnie Dekalog. Dlatego trzeba to rozumieć nie jako projekt tworzenia państwa teokratycznego, ale jako realizację postulatu uznania podstawowych prawd i wartości – podkreśla ks. prof. Jarosław Merecki SDS z Papieskiego Instytutu Jana Pawła II dla Studiów nad Małżeństwem i Rodziną w Rzymie.

Wojna kulturowa

Papieska wizyta w 1991 r. zbiegła się z wprowadzeniem do dyskursu naukowego i politycznego terminu „wojna kulturowa”.  

– Dzisiejsza wojna kulturowa podważa prawdy, do których istnienia przez długi czas istniał konsensus społeczny. Małżeństwo jako związek mężczyzny, konieczność matki i ojca do wychowania dzieci, niemoralność aborcji i eutanazji – jeszcze kilkadziesiąt lat temu to było społeczne status quo. Po drugie spór ten jest nierozstrzygalny. Odnosi się bowiem nie tylko do odmiennych wartości, norm moralnych, ale także do zupełnie różnych systemów uzasadniania etycznego, zakładających inne pojęcia podstawowe i inny język uzasadniania – wskazuje ks. prof. Jarosław Kupczak OP z Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie.

– W czasie tej pielgrzymki Jan Paweł II uczył Polaków wolności, która nie utożsami się z samą wolnością wyboru, z wybieraniem czegokolwiek, ale jest umiejętnością rozumnego realizowania człowieczeństwa, co zawsze łączy się z czynieniem dobra i działaniem na rzecz dobra wspólnego – podkreśla dominikanin, zastanawiając się nad wskazówkami Jana Pawła II, które mogłyby „skleić” podzieloną Polskę.

– Papież szybko rozszyfrował nowe zagrożenia, które pojawiły się po upadku komunizmu. Większość dekady poświęcił wyjaśnieniom, że wolność oderwana od prawdy moralnej niszczy samą siebie. Pielgrzymka do wolnej Polski była początkiem wołania o to, by nie odrzucać w imię wolności prawa Bożego – zauważa ks. prof. Janusz Bujak z Uniwersytetu Szczecińskiego, który mówił o relacji wolności ludzkiej i prawa Bożego w nauczaniu Jana Pawła II. 

Dekalog w praktyce

Podczas konferencji poświęcono również uwagę przemówieniu, które Jan Paweł II wygłosił podczas poświęcenia koszalińskiego WSD. Mówił o tym bp prof. Henryk Wejman reprezentujący Uniwersytet Szczeciński. Ks. prof. Tadeusz Lewicki z Papieskiego Uniwersytetu Salezjańskiego w Rzymie przybliżył zaś pryncypia komunikacji chrześcijańskiej w nauczaniu Jana Pawła II.

Trzecia część sympozjum poświęcona była Dekalogowi w ujęciu praktycznym. O współczesnych formach bałwochwalstwa mówił ks. dr Radosław Mazur z Uniwersytetu Szczecińskiego. Reprezentująca warszawski Uniwersytet kard. Stefana Wyszyńskiego dr Aneta Rayzacher-Majewska przedstawiała przykazanie miłości w nauczaniu Jana Pawła II, zaś ks. dr hab. Adam Bielenowicz z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie pytał, czy internauci potrzebują przykazań.

Refleksję teologiczną zorganizowały Katedra Teologii Systematycznej oraz Katedra Teologii Praktycznej Instytutu Nauk Teologicznych Uniwersytetu Szczecińskiego. Konferencja odbywała się w trybie zdalnym. Jej zapis można obejrzeć na kanale Dobrych Mediów, które zrealizowały przedsięwzięcie.