Kraków. Nie żyje prof. Stanisław Grodziski

Dużą wiedzę na temat prawa, historii i krajoznawstwa łączył ze zdolnościami organizacyjnymi i pisarskimi.

Urodził się 2 stycznia 1929 r. w majątku Prusy pod Krakowem, który należał do jego ojca Stanisława Grodziskiego (1889-1946). Ojciec był postacią niebanalną. Chłopski syn Józefa Kulpy z Grodziska Górnego pod Leżajskiem z uporem piął się w górę w dziedzinie zawodowej i społecznej. Po ukończeniu gimnazjum w Jarosławiu podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, uwieńczone doktoratem. Został cenionym z czasem adwokatem. W latach 30. swój pochodzący od nazwy wsi rodzinnej pseudonim publicystyczny "Grodziski" obrał jako nazwisko. Nigdy nie wyrzekł się swojego pochodzenia. Był m.in. działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast", potem zaś Stronnictwa Ludowego, współpracował z Wincentym Witosem. W majątku Prusy wybudował dom zaprojektowany przez znanego krakowskiego architekta Wacława Krzyżanowskiego. Potem kupił folwark Skotniki pod Krakowem. Ponieważ jego obszar przekraczał 50 ha, więc rodzina Grodziskich została usunięta w kwietniu 1945 r. z majątku przez władze komunistyczne.

Młody Staszek poszedł w ślady ojca i w 1947 r. rozpoczął studia prawnicze na UJ. Słuchał także wykładów z historii średniowiecza i nauk pomocniczych historii. Określiło to na dobre szlak jego zainteresowań naukowych. Był uczniem wybitnego historyka prawa prof. Adama Vetulaniego. Z czasem został jego następcą jako szef Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego (1968-1978).  W latach 1995-200 kierował Katedrą Powszechnej Historii Państwa i Prawa. Był także dziekanem Wydziału Prawa (1968-1971) i prorektorem UJ (1987-1990).  Redagował prestiżowe "Czasopismo Historyczno-Prawne”. Wspierał Solidarność. Był m.in. uczestnikiem prac Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności. Przyczynił się także do reaktywacji Polskiej Akademii Umiejętności. Było to spłacenie długu wdzięczności wobec jego mistrza prof. Vetulaniego, który był do czasu likwidacji PAU przez władze komunistyczne jej sekretarzem generalnym i w 1958 r. próbował akademię reaktywować. W latach 1994-2000 prof. Grodziski był wiceprezesem PAU. Honorowano go wielokrotnie wyróżnieniami i odznaczeniami. Był m.in. laureatem Nagrody Miasta Krakowa (2018).

Śladami zainteresowań naukowych poszła jego córka Karolina Grodziska-Ożóg, wybitny historyk, dyrektor Biblioteki Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności/Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.

Profesor Grodziski był wybitnym znawcą ustroju dawnej Polski i Galicji. Sumienność naukową łączył z lekkością pióra. Jedno i drugie widać w jego książkach, m.in. "Historia ustroju społeczno-politycznego Galicji 1772-1848", "Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914", "Franciszek Józef I", "Habsburgowie", "Porównawcza historia ustrojów państwowych", "Polska w latach przełomu 1764-1815" (jeden z tomów "Wielkiej Historii Polski"), "Rzeczpospolita Krakowska, jej lata i ludzie".

Mistrzostwo pisarskie osiągnął prof. Grodziski w swoich szkicach powstałych na marginesie prac naukowych i wędrówek po kraju. Opublikował je w książkach: "W obronie czci niewieściej - szkice z dziejów kultury prawnej", "Wzdłuż Wisły, Dniestru i Zbrucza. Wędrówki po Galicji", "Feliksa Boronia pielgrzymka do historii” (niezwykła historia chłopa spod Krakowa, który sam powędrował do Ziemi Świętej)", "Na Orlim Szlaku".

Profesor był człowiekiem dowcipnym, uroczym gawędziarzem. Dzielił się swoimi opowieściami m.in. z kolegami i koleżankami z profesorskiego stolika w kawiarni "Kopciuszek" przy ul. Karmelickiej 13. Uroczym, anegdotycznym przedstawieniem środowiska profesury krakowskiej, pisanym z perspektywy rozmów przy owym kawiarnianym stoliku jest książka wspomnień prof. Grodziskiego "Klio, córka Mnemosyne, kelnerka z »Kopciuszka«. Kraków 1968-1982".