Perła wróci nad Wisłę

Justyna Lewańska, konsul generalny RP w Monachium, potwierdziła, że władze Bawarii postanowiły zwrócić zabytek zrabowany ze zbiorów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. Do przekazania "Pontyfikału Płockiego" dojdzie w przyszłym tygodniu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie.

"Pontyfikał biskupów płockich stanowi pomnik kultury bardzo wysokiej rangi" - pisał o cennym zabytku prof. Aleksander Gieysztor. Studium liturgiczno-źródłoznawczego nad zabytkiem podjął się w latach 80. liturgista - ks. dr Antoni Podleś, zmarły w 1997 roku proboszcz parafii św. Stanisława Kostki w Rypinie. Sprowadzenie zabytku do Płocka było również wielkim pragnieniem zmarłego w ubiegłym roku historyka diecezji płockiej, ks. Tadeusza Żebrowskiego.

"Pontyfikał Płocki" został zabrany z seminaryjnej biblioteki przez Niemców wiosną 1941 roku i przewieziony do Państwowej i Uniwersyteckiej Biblioteki w Królewcu. W 1973 roku został kupiony przez Bawarską Bibliotekę Państwową w Monachium. Polska od wielu lat starała się o zwrot zabytku. Poważne starania podjął w 1977 roku bp Bogdan Sikorski. Wtedy, w 1979 roku, do diecezji powróciła Biblia Płocka, a następnie herma św. Zygmunta i kielich księcia Konrada Mazowieckiego.

Jak pisze w swej rozprawie doktorskiej ks. Antoni Podleś, przez zawieruchę wojenną i nieznane okoliczności przechowywania księgi do 1973 roku, wydarto z kodeksu trzy początkowe karty i wymazano pieczęcie, które miały świadczyć o pochodzeniu zabytku. Niewyraźne ślady pieczęci zachowały się jeszcze na dwóch kartach.

  Płock, 10.04.2015. Jedna z kart pergaminowych "Pontyfikału Płockiego" z XII wieku ks. Włodzimierz Piętka /Foto Gość "Pontyfikał Płocki" jest jednym z najstarszych i kompletnych pontyfikałów polskich, który był wzorem wielu obrzędów zachowanych w Polsce. Związany z Płockiem, jest źródłem liturgii sprawowanej na tych ziemiach w pierwszych wiekach istnienia diecezji płockiej. Kodeks zawiera m.in. tekst przysięgi składanej przez biskupa metropolicie gnieźnieńskiemu. Ciekawe, że powrót zabytku następuje w roku 940-lecia istnienia Kościoła na Mazowszu.

Kodeks liczy dziś 211 kart pergaminowych o wymiarach 270 na 185 mm. Powstał prawdopodobnie w połowie XII wieku. Reprezentuje najstarszy typ pontyfikału rzymsko-germańskiego, a miejscem jego powstania mógł być Płock i istniejące obok katedry opactwo św. Wojciecha. Wydaje się, że pontyfikał został wykonany na zamówienia bp. Aleksandra z Malonne - to są hipotezy, które postawił w swej rozprawie ks. dr Podleś.