Błogosławieni ze Śląska

Błogosławiony ks. Emil Szramek (29.09.1887–13.01.1942)

  Urodził się w Tworkowie koło Raciborza. Był synem Augustyna i Józefy z domu Kandziora.

Do szkoły powszechnej uczęszczał w Tworkowie. Następnie uczył się w gimnazjum w Raciborzu, gdzie w 1907 roku zdał egzamin dojrzałości. Po maturze rozpoczął studia na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego. W czasie studiów aktywnie uczestniczył w spotkaniach tajnych organizacjach polskich: Związku Młodzieży „Zet” i wrocławskiej grupy narodowej.

Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 1911 roku we Wrocławiu.

Jego pierwszą placówką wikariuszowską była parafia Krzyża Świętego w Miechowicach koło Bytomia. Rozpoczął wówczas zbierać polskie pieśni ludowe. Od stycznia 1912 roku pracował w charakterze wikariusza w parafii św. Marii Magdaleny w Tychach, gdzie pogłębił zainteresowania folklorem i historią Śląska. Dwa lata później w lutym 1914 roku obronił pracę doktorską z historii. Następnie jako wikariusz duszpasterzował w parafiach: św. Franciszka z Asyżu w Zaborzu koło Zabrza i św. Wojciecha w Mikołowie.

Bardzo energicznie działał na polu religijno-narodowym w okresie powstań śląskich i plebiscytu. Ogłosił wówczas wiele artykułów w prasie polskiej, zwłaszcza w „Głosach znad Odry”, której był redaktorem w latach 1918-1924. Szczególnie wartościowe były rozprawy ks. Szramka dotyczące historii Śląska i jego związków z macierzą. Bogatą działalność rozwijał również na polu społeczno-oświatowym. Był jednym z założycieli Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka w Katowicach.

Po utworzeniu Administracji Apostolskiej Polskiego Śląska z siedzibą w Katowicach, w 1923 roku został jej pierwszym kanclerzem. Natychmiast wprowadził w korespondencji język polski. W kwietniu 1926 roku, mimo protestów Niemców, Ksiądz Biskup August Hlond mianował go proboszczem parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach. W tym samym roku ks. Szramek został kanonikiem gremialnym Kapituły Katedralnej w Katowicach, a nieco później tajnym szambelanem Jego Świętobliwości.

Od 1927 roku kierował budową śląskiej katedry. Był także organizatorem i inspiratorem życia kulturalno-oświatowego na Śląsku. Jako prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk ma Śląsku zaczął wydawać „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” oraz organizował wieczory dyskusyjne, dużo pisał i wygłaszał odczyty. Należał do najpłodniejszych na Górnym Śląsku badaczy kultury i historii polskiej. Opublikował liczne prace biograficzne. W latach 1932–1938 jego staraniem ukazało się pięć tomów „Fontes” – źródeł do historii Śląska.

W 1934 roku ogłosił studium „Śląsk jako problem socjologiczny”. Współpracował z redakcją „Polskiego Słownika Biograficznego”, zamieszczając w nim życiorysy wybitnych Górnoślązaków, oraz z katolickimi czasopismami: „Gościem Niedzielnym”, „Ateneum Kapłańskim” i „Kwartalnikiem Homiletycznym”.

Był kolekcjonerem obrazów i ekslibrisów Należał także do najwybitniejszych śląskich bibliofilów i koneserów sztuki. Był także jednym z inicjatorów założenia w Katowicach Biblioteki Śląskiej.

W swej katowickiej parafii opiekował się różnymi, polskimi i niemieckimi, organizacjami katolickimi, m.in.: Katolickim Stowarzyszeniem Abstynentów, III Zakonem św. Franciszka z Asyżu, Bractwem Pocieszenia.

Po wybuchu II wojny światowej, już we wrześniu 1939 roku, dotknęły go represje niemieckich władz okupacyjnych: zabroniono mu głoszenia polskich kazań oraz wydano nakaz opuszczenia parafii i przeniesienia się do Generalnej Guberni. Ks. Szramek licząc na praworządność niemiecką bezskutecznie odwoływał się od tych decyzji. Na początku kwietnia 1940 roku został aresztowany i wywieziony do obozu w Dachau, a potem na krótko do Mauthausen. Przygotowywał się na śmierć przez cierpliwe znoszenie cierpień, modlitwę różańcową i brewiarzową. Podnosił więźniów na duchu, głosił kazania dające wyraz przekonaniu o niezniszczalności chrześcijańskiej misji w świecie i nadziei na odrodzenie Polski. W korespondencji obozowej do rodziny nieustannie pytał o swoja katowicką parafię.

Zginął 13 stycznia 1942 roku w Dachau. Odszedł do wieczności w 55. roku życia i 31. roku kapłaństwa. Znalazł się w gronie 108 polskich męczenników II wojny światowej wyniesionych na ołtarze 13 czerwca 1999 roku w Warszawie przez papieża Jana Pawła II.