Zgodnie z przepisami nadzór górniczy może w całości lub w części wstrzymać prowadzone roboty lub pracę maszyn i urządzeń, jeżeli uzna, że doszło do naruszenia zasad bezpiecznej pracy. Każdorazowo inspektor nakazuje wówczas usunięcie nieprawidłowości i określa warunki wznowienia ruchu; może też ukarać winnych stwierdzonych zaniedbań.
Jak poinformował WUG w dorocznym sprawozdaniu z działalności nadzoru górniczego, w 2021 r. do wstrzymania robót w całości lub w części lub zatrzymania pracy urządzeń doszło w sumie 990 razy (rok wcześniej 558), z czego 777 w kopalniach węgla kamiennego (rok wcześniej 401), 81 w innych podziemnych zakładach górniczych (rok wcześniej 45), 125 razy w kopalniach odkrywkowych (rok wcześniej 110) i siedem razy w kopalniach otworowych.
Najwięcej zatrzymań w kopalniach węgla kamiennego było spowodowanych nieprawidłowym stanem urządzeń energomechanicznych, których zatrzymano 567 (rok wcześniej 288) - w tym 406 urządzeń mechanicznych i 144 elektryczne. 102 razy wstrzymywano w kopalniach węgla roboty przy drążeniu chodników, a 63 razy przy eksploatacji ścian wydobywczych.
Inspektorzy okręgowych urzędów górniczych mogą karać osoby winne nieprawidłowości w kopalniach, nakładając kary pieniężne oraz stosując sankcje przewidziane w Prawie geologicznym i górniczym.
W 2021 roku organy nadzoru górniczego skierowały do sądów rejonowych 163 wnioski o ukaranie sprawców wykroczeń. W 66 przypadkach wnioski do sądów skierowano w związku z badaniem przyczyn i okoliczności wypadków w kopalniach, a w 97 przypadkach w wyniku przeprowadzonych kontroli. Sądy rozpoznały w minionym roku 115 takich spaw, orzekając łącznie 138,4 tys. zł grzywien - średnia wysokość grzywny wyniosła 1203 zł.
W ub. roku 742 razy organy nadzoru górniczego oraz pracownicy urzędów górniczych stosowali środki przewidziane w Kodeksie wykroczeń wobec osób naruszających obowiązki pracownicze. Wystawiono 662 mandaty na łączną kwotę 278,9 tys. zł - w ten sposób ukarano m.in. 64 osoby z kierownictwa zakładów górniczych, 49 pracowników wyższego dozoru ruchu, 318 osób z niższego dozoru oraz 231 innych pracowników.
W 2021 r. w polskim przemyśle wydobywczym doszło do 13 śmiertelnych wypadków, z czego 9 w górnictwie węgla kamiennego. Ciężkich obrażeń doznało 9 górników, w tym 3 w kopalniach węgla. Ogółem w górnictwie doszło do 2078 rozmaitych wypadków, w tym 1773 w kopalniach węgla kamiennego.
Największe od lat górnicze tragedie przyniósł kwiecień 2022 roku. W kopalni Zofiówka po silnym wstrząsie i wypływie metanu zginęło 10 górników, zaś w kopalni Pniówek wybuchy metanu zabiły 9 górników i ratowników górniczych. 7 kolejnych pracowników pozostało za tamą, którą odgrodzono zagrożony rejon od pozostałych wyrobisk.
