Sosnowiec. Naukowcy pracują nad poszerzeniem możliwości leczenia szpiczaka

Terapia CAR-T stanowi jeden z najbardziej zaawansowanych przełomów technologicznych w leczeniu nowotworów hematologicznych. Jest to spersonalizowana forma immunoterapii, polegająca na genetycznym przeprogramowaniu własnych limfocytów T pacjenta tak, by stały się zdolne do rozpoznawania i eliminacji komórek nowotworowych. Zostają one wyposażone w chimeryczne receptory antygenowe (ang. chimeric antygen receptor; CAR). Dzięki temu komórki CAR-T rozpoznają i niszczą komórki nowotworu.

Naukowcy z Sosnowca pracują nad spersonalizowaną terapią szpiczaka mnogiego z zastosowaniem podwójnych chimerycznych receptorów antygenowych w oparciu o nowatorską immunoterapię komórkowo-genową dual CAR-T, czyli genetycznie zmodyfikowanymi autologicznymi limfocytami T.

"Stosowane do tej pory terapie z zastosowaniem technologii komórek CAR-T są skierowane przeciwko konkretnemu antygenowi prezentowanemu na powierzchni komórek danego typu nowotworu. Zadaniem genetycznie zmodyfikowanych limfocytów T jest identyfikowanie tych charakterystycznych markerów i mobilizacja układu odpornościowego pacjenta do walki z komórkami nowotworowymi. Wiadomo jednak, że jeśli niektóre komórki nowotworowe będą pozbawione tej cechy, nie zostaną rozpoznane przez zmodyfikowane komórki CAR-T i może to być przyczyną nawrotu choroby" - wyjaśnia specjalistka w zakresie inżynierii genetycznej Laboratorium Gyncentrum dr Ewa Nowak.

"Stąd nasza koncepcja dual CAR-T, w której celem zastosowanych modyfikacji genetycznych limfocytów T jest to, aby rozpoznawały nie jeden, ale dwa różne markery charakterystyczne dla szpiczaka. Tym samym poszerzamy spektrum potencjalnego działania terapeutycznego" – dodaje.

Terapia składa się z kilku następujących po sobie etapów: z krwi pacjenta wyodrębnia się limfocyty T, które następnie są poddane modyfikacji genetycznej i namnażaniu w hodowli. Przygotowane komórki pacjenta, wracają do jego organizmu i wspomagają walkę z chorobą.

"Zakład Inżynierii Genetycznej działający przy Laboratorium Genetycznym Gyncentrum jest przygotowany do tego, by cały proces odbywał się na miejscu. Mamy do tego odpowiedni zespół specjalistów oraz potrzebną infrastrukturę. Dzięki temu koszt terapii szacujemy na ok. 500 tys. zł. Dla porównania zakup gotowej terapii CAR-T, której przygotowanie odbywa się wyłącznie w zagranicznych ośrodkach, to wydatek 3-4-krotnie większy" - podkreśliła Ewa Nowak.

Po zakończeniu pierwszej fazy badań mogą rozpocząć się kolejne etapy badań przedklinicznych – krok niezbędny do tego, by terapia mogła zostać dopuszczona do badań klinicznych z udziałem pacjentów.

Według danych Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej za rok 2020 szpiczak mnogi (in. plazmocytowy; ang. multiple myeloma, MM) stanowi około 15 proc. wszystkich nowotworów hematologicznych. Każdego roku w Polsce stwierdza się około 1500 nowych zachorowań, chociaż dane te są prawdopodobnie niedoszacowane. Mimo dostępnych obecnie terapii (chemioterapia, przeciwciała monoklonalne, leki sterydowe, autologiczne przeszczepienie szpiku) uzyskiwana na leczenie odpowiedź ma charakter przejściowy i jest krótsza w kolejnych cyklach leczenia, stąd u większości pacjentów obserwuje się szybki nawrót choroby.

Ostatnią nadzieją dla chorych z nawracającym szpiczakiem mnogim pomimo zastosowanych wcześniej kilku cykli leczenia może być technologia CAR-T, która z powodzeniem jest już stosowana w terapii opornej ostrej białaczki limfoblastycznej oraz nawrotowych lub opornych chłoniakach, a więc w przypadku innych chorób hematoonkologicznych.