Homilia arcybiskupa katowickiego podczas Mszy św. z okazji rocznicy porozumień jastrzębskich (3 września 2021 r.).
Patrząc z perspektywy ponad 40. lat od podpisania w Jastrzębiu społecznych porozumień, czego my - przedstawiciele starszego pokolenia byliśmy świadkami - możemy stawiać pytania o to, co wniosły one w życie naszego społeczeństwa i kraju. Z pewnością przygotowały zmianę, jaka dokonała się w roku 1989, a także stały się fundamentem przeprowadzonych reform. Najogólniej można stwierdzić, że polskie społeczeństwo odzyskało podmiotowość, a kraj suwerenność.
Poważne też były zdobycze socjalne i pracownicze. W 1980 r. ustalono m.in. wprowadzenie od roku 1981 wszystkich wolnych sobót oraz przyjęto zasadę bezwarunkowego przestrzegania dobrowolności pracy w dni ustawowo wolne (z niedzielą na czele!); zniesiono czterobrygadowy system pracy górników, dzięki czemu górnicy odzyskali wolne od pracy niedziele.
Jednak dopiero w roku 2018, dzięki inicjatywie NSZZ Solidarność, doczekaliśmy się ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, która uwolniła setki tysięcy ludzi, przede wszystkim kobiety, od niekoniecznej pracy w niedzielę. Niestety coraz częściej dochodzi do omijania tej ustawy, która obowiązuje w pełni dopiero od stycznia 2020r., przez niektóre podmioty gospodarcze pod pretekstem świadczenia usług pocztowych.
Luka w prawie, która skutkuje jego lekceważeniem, rodzi potrzebę korekty i uzupełnienia. Dlatego z satysfakcją przyjmujemy dokument podpisany przez 25 posłów. To poselski projekt „o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, święta oraz niektóre dni”, którego celem jest uniemożliwienie obchodzenia ograniczeń handlu w niedzielę, złożony w Sejmie 29 lipca br. Mając na uwadze tę inicjatywę, płynie dziś z Jastrzębia do osób, którym bliskie są zarówno duch solidarności, jak i treść porozumień sprzed 41. lat, gorący apel o poparcie działań poselskich na rzecz zmiany „ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę, święta oraz w niektóre inne dni”.
Zwracam się najpierw do Was – ludzi Solidarności: bądźcie solidarni z tymi pracownikami, przede wszystkim z kobietami, którym ponownie grozi przymus niedzielnej pracy w handlu. Beneficjentami wolnej od pracy niedzieli są nie tylko sprzedawcy czy kasjerki. Wolną niedzielę odzyskują osoby zatrudnione w zaopatrzeniu, przy dystrybucji towarów i w logistyce. Są to tysiące pracowników, którzy wraz z rodzinami mają prawo do niedzielnego odpoczynku i świętowania.
Czyż odpoczynek niedzielny nie służy odkrywaniu własnej tożsamości i budowaniu wspólnoty?
Czyż wolna od pracy niedziela nie pozostaje w służbie wolności pracownika?
Czy nie jest inwestycją w dzieci, które maja prawo w niedziele do obecności mamy i taty?
Rodzicielskiego wsparcia i troski nie zastąpi realizowana przez państwo polityka prorodzinna wyrażana różnymi formami finansowego wsparcia, ponieważ rodzina potrzebuje czasu dla siebie; czasu na świętowanie poprzez wspólne spotkania z kulturą i naturą. Dostępne badania wskazują jednoznacznie, że człowiek wypoczęty pracuje bardziej efektywnie, a czas poświęcony rodzinie i osobom bliskim przynosi poczucie bezpieczeństwa i stabilizację. Te z kolei przekładają się na motywację i zaangażowanie w pracy.
Wspólnie z ludźmi Solidarności, w imię braterstwa i społecznej sprawiedliwości, apeluję kolejny raz do zarządów dużych korporacji handlowych o poszanowanie zasad życia społecznego i rodzinnego, o niezaciąganie tysięcy pracowników, zwłaszcza kobiet do niedzielnej, niekoniecznej pracy. Praca ze względu na swój podmiotowy charakter zawsze będzie przewyższała inne jej czynniki, z ekonomicznym zyskiem pracodawcy na czele! Nie można więc ekonomii stawiać przed prawem każdego człowieka do świątecznego odpoczynku i życia rodzinnego! Pamiętajmy, że niedziela wolna od pracy to nie luksus gwarantowany bogatym a sprawiedliwe prawo należne wszystkim.
Ponieważ dla chrześcijan niedziela jest Dniem Pańskim apeluję także do świeckich przedstawicieli katolickich ruchów, stowarzyszeń i wspólnot! Zbierajcie podpisy, piszcie petycje i listy poparcia adresowane do marszałka sejmu, do posłów i senatorów, którzy was w parlamencie reprezentują, aby wspomniany projekt ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (druk złożony w Sejmie ma nr. 1446) jak najszybciej procedowano, w celu uszczelnienia wszelkich luk prawnych w tejże ustawie. Wzmacniajmy – póki nie jest za późno – społeczny ruch w obronie niedzieli jako dnia wolnego od niekoniecznej pracy.
Ciąg dalszy na następnej stronie: