100-lecie KUL

Najstarszy uniwersytet w Lublinie powstał z inicjatywy ks. prof. Idziego Radziszewskiego, który chciał powstania uniwersytetu, w miejsce zlikwidowanej przez bolszewików Akademii Duchownej w Petersburgu. Szukał na ten cel pieniędzy m.in. wśród rodaków w Rosji. Okazało się, że miejscem powstania katolickiej uczelni ma być Lublin.

27 lipca 1918 r. decyzją Zjazdu Biskupów Królestwa Polskiego został powołany Uniwersytet Lubelski. Wcześniej pomysł utworzenia uczelni zyskał akceptację nuncjusza papieskiego w Polsce. Biskupi obecni na zjeździe powierzyli funkcję rektora nowej uczelni uczelni właśnie ks. Idziemu Radziszewskiemu.

Uniwersytet Lubelski rozpoczął działalność kilka miesięcy później. Inauguracja pierwszego roku akademickiego miała miejsce 8 grudnia 1918 r. Początkowo zajęcia odbywały się w gmachu seminarium duchownego w Lublinie, przy dzisiejszej ulicy Wyszyńskiego 6.

Uniwersytet w 1918 r. miał cztery wydziały: Teologiczny, Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych, Prawa Kanonicznego i Nauk Humanistycznych. W 1928 r. zmieniono jego nazwę na Katolicki Uniwersytet Lubelski.

W pierwszych latach działalności uczelni podstawową troską władz było uzyskanie uprawnień państwowych i własnej siedziby. Po wielu staraniach ks. Radziszewskiego, za zgodą naczelnika państwa - Józefa Piłsudskiego, KUL uzyskał gmach, będący niegdyś własnością dominikanów-obserwantów, a potem przekształcony na szpital wojskowy. 8 stycznia 1922 r. oddano do użytku wyremontowaną część wschodnią gmachu przy Al. Racławickich. Wkrótce po uroczystym przeniesieniu uczelni do nowej siedziby, 22 lutego tego samego roku, ks. Idzi Radziszewski zmarł na zapalenie płuc. Pochowany został na lubelskim cmentarzu przy ul. Lipowej.

Ks. Idzi Radziszewski mieszkał w Lublinie zaledwie cztery lata, ale jego działalność znacząco wpłynęła na przyszłe losy miasta. Decyzja o ulokowaniu pierwszego polskiego uniwersytetu katolickiego w Lublinie dała początek akademickiej karcie miasta.

Władze KUL wystąpiły z inicjatywą upamiętnienia tej ważnej dla Lublina postaci w związku z jubileuszem 100-lecia uniwersytetu i złożyły wniosek w sprawie budowy pomnika ks. Idziego Radziszewskiego w przestrzeni miejskiej. Idea spotkała się z pozytywnym odzewem mieszkańców. Wniosek poparło ok. 1.5 tys. lublinian, a 10 marca 2016 r. Rada Miasta przyjęła uchwałę w sprawie zamiaru wzniesienia tego pomnika na Skwerze Arcybiskupa Józefa Życińskiego. Obecnie trwają prace nad powstaniem monumentu.

- Nie ulega wątpliwości, że gdyby nie pomysł stworzenia w Lublinie katolickiego uniwersytetu, nasze miasto byłoby dziś zupełnie inne. Wraz z powstaniem uczelni do Lublina zaczęli przyjeżdżać wybitni naukowcy i studenci, znacząco powiększając liczbę mieszkańców, a co za tym idzie, przyczyniając się do rozwoju miasta. Z powstaniem uczelni wiązały się badania naukowe i wymiana doświadczeń z innymi ośrodkami naukowymi. W późniejszej historii Polski, gdy KUL był jedynym ośrodkiem wolnej i niezależnej myśli uniwersyteckiej w PRL, to właśnie nasza uczelnia była znana na całym świecie, a dzięki niej zyskiwał i Lublin. Dlatego uważamy, że w przestrzeni miejskiej warto znaleźć miejsce na postawienie pomnika ks. Radziszewskiego - mówił niedawno ks. prof. Antoni Dębiński, rektor KUL.

Idzi Benedykt Radziszewski urodził się 1 kwietnia 1871 r. w Bratoszewicach. Pochodził ze zubożałej szlachty.

Ukończył Seminarium Duchowne we Włocławku (1889 r.), następnie został skierowany na studia do Akademii Duchownej w Petersburgu.

Posługę kapłańską rozpoczął w 1897 r. w kościele św. Mikołaja w Kaliszu. Rok później udał się do Leuven (Leuvain), gdzie studiował w Wyższym Instytucie Filozoficznym, funkcjonującym w ramach tamtejszego uniwersytetu katolickiego.

Poza Belgią odbywał podróże naukowe do Anglii, Francji, Włoch, Austrii, Niemiec i Szwajcarii. Od 1901 do 1914 roku pełnił funkcję profesora filozofii i pedagogiki Seminarium Duchownego we Włocławku. Równocześnie był tu wicerektorem (1901-1905) i rektorem (1908-1911). W 1914 roku wyjechał do Petersburga, gdzie został profesorem filozofii i rektorem tamtejszej Akademii Duchownej.

Doświadczenia pedagogiczne i naukowo-organizacyjne we wspomnianych wyżej instytucjach wykorzystał następnie przy organizacji Katolickiego Uniwersytetu w Lublinie. Według jego zamiaru uczelnia miała uprawiać badania we wszystkich dziedzinach wiedzy w duchu harmonii między nauką i wiarą, kształtować kadrę inteligencji katolickiej, która miała następnie kierować życiem społecznym w kraju, a zarazem podejmować akcje zmierzające do systematycznego pogłębiania świadomości religijnej w całym polskim społeczeństwie. Katolicyzm polski uważał ks. Radziszewski za powierzchowny, wymagający odrodzenia. Od niego uzależniał zachowanie w kraju odzyskanej wolności. Wybór Lublina jako siedziby uczelni nie był przypadkowy - obok tradycji historycznej miasta zadecydowała bliskość Kresów Wschodnich, terenów podlegających szczególnie silnemu uciskowi narodowemu i religijnemu.