Polemika...

Ale najpierw - konieczny w tym przypadku – wstęp. 5 maja 1939 roku Minister Spraw Zagranicznych II Rzeczpospolitej Józef Beck wygłosił jedną z najgłośniejszych mów sejmowych w historii polskiego parlamentaryzmu. Padły wtedy pamiętne słowa: „My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest tylko jedna rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor”. No cóż, jak twierdzą historycy, pokój był wówczas nie do uratowania. I to niezależnie od tego, jaka postawę przyjęłaby Polska. We wrześniu tego samego roku hitlerowskie Niemcy zaatakowały Polskę – rozpoczęła się II wojna światowa. Wróćmy jednak do sytuacji przedwojennej. I – jako się rzekło - przyjmijmy, że rzeczywiście pokój  był wówczas nie do uratowania i wojna w Europie musiała wybuchnąć. Pozostaje jednak pytanie o rolę Polski w tym konflikcie. Czy powinna – jak zresztą stało się w rzeczywistości - wejść w koalicję  z Wielką Brytanią i Francją, i przyjąć na siebie pierwsze uderzenie III Rzeszy? Czy też może powinna była zgodzić się na upokarzające ustępstwa wobec Niemiec, zrezygnować z Gdańska i pozwolić na przeprowadzenie eksterytorialnej autostrady do Prus Wschodnich? Od zakończenia wojny najbardziej ostry spór historyczny sprowadzał się do pytania o sens powstania warszawskiego. Dzisiaj  podobne emocje wywołują dwie różne, przeciwstawne odpowiedzi na pytanie: czy trzeba było iść na ustępstwa wobec hitlerowskich Niemiec, ba, sprzymierzyć się z nimi w skierowanym przeciw Sowietom pakcie antykominternowskim i razem z Wehrmachtem zwyciężyć Armię Czerwoną? Oczywiście tylko po to, by w dogodnej chwili zmienić sojusze i razem z zachodnimi aliantami wygrać II wojnę światową.  Odpowiedź twierdzącą znajdziecie Państwo w  głośnej przed paru laty książce Piotra Zychowicza „Pakt Ribbentrop – Beck”. Tu ważna dla dalszej lektury tego felietonu uwaga - Zychowicz jako jednego ze swych mistrzów myślenia wymienia, znanego jeszcze od przedwojnia, publicystę Stanisława Cata Mackiewicza. Otóż właśnie ukazała się książkowa polemika z pracą Zychowicza, autorstwa dziennikarza tygodnika „Do rzeczy” Piotra Gursztyna; dodajmy - konserwatywny tygodnik „Do rzeczy” to także miejsce pracy Piotra Zychowicza. Nie zajmuje mnie tutaj spóru pomiędzy Gursztynem a Zychowiczem. Zainteresowała mnie inna kwestia - mimo, że książka Gursztyna [zatytułowana] „Ribbentrop-Beck. Czy pakt Polska-Niemcy był możliwy?” [Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2018] dając na postawione w podtytule pytanie odpowiedź jednoznacznie negatywną – nie, pakt Polska_Niemcy możliwy nie był – to oczywista polemika z Piotrem Zychowiczem, to nazwisko Zychowicza nie pojawia się na 350 stronach tej książki ani razu. Ani razu. Polemizuje Gursztyn z historycznymi rewizjonistami i „realistami” pisanymi w cudzysłowie, a więc, daje do zrozumienia, pozornymi tylko „realistami”. Do rewizjonistów historycznych i – przynajmniej w rozumieniu Gursztyna – niby-„realistów” oprócz niewymienionych z nazwiska kolegów z redakcji czyli Zychowicza i Rafała Ziemkiewicza - zalicza Gursztyn i wielokrotnie wymienia w książce z nazwiska wspomnianego już Stanisława Cata Mackiewicza. I własnie na nim, nie żyjącym od ponad pół wieku publicyście używa sobie ile wlezie. Jest więc pisarstwo Stanisława Cata Mackiewicza wykwitem „jego mitomanii, czyli stałej treści jego życia i piśmiennictwa”, Mackiewicz jest kimś rozdygotanym i nie integralnym pod względem osobistej uczciwości, towarzyszem drogi „papieża polskiego kapitulanctwa” Władysława Studnickiego, kimś bardzo słabo znającym Niemcy, a także zrzędą, autorem barwnych opisów, które  „bywały tak samo barwne jak głupie, pozbawione sensu i związku z rzeczywistością”; pisze dalej Gursztyn: „Tylko niemądry Cat, jak to on nic, nie rozumiał, więc zachwycał się…”;   i „znowu [Mackiewicz] nic nie rozumiał. Lub udawał, że nie rozumie”; „nie był [Mackiewicz] fanatykiem faktów, lecz więźniem swych manii i antypatii”. Nasuwa się pytanie: dlaczego Gursztyn atakując poglądy swoich żyjących redakcyjnych kolegów napada po nazwisku – tylko na Cata Mackiewicza? Żeby było zabawniej - Rafał Ziemkiewcz odpowiadając na książkę Gursztynowi - też nie wymienia go z nazwiska. Czy to nowa świecka tradycja? Żyjących z nazwiska nie wymieniamy, zmarłym po nazwisku - dokładamy? I jeszcze - dlaczego w wywodach Gursztyna o Mackiewiczu aż tyle, tak wiele, o wiele za dużo -  zajadłej złośliwości? A Zychowicz i Ziemkiewicz? Nie zasłużyli na zaszczyt by wymieniać ich nazwiska? Bawimy się jak w piaskownicy? Wiele się mówi o infantylizacji współczesnej kultury – jak widać nie omija ona także domagających się powagi konserwatystów.