Timothy Garton Ash otrzymał Nagrodę Karola Wielkiego 2017

W laudacji prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier określił Asha jako „świadka Europy, jej kronikarza i towarzysza”. Dzięki „często zdumiewającemu darowi obserwacji” i poprzez spotkania w wielu krajach Ash poznał i przeżył „czasy współczesnej historii świata” i - można powiedzieć - siedział „przy stole kuchennym historii świata”.

Akt wręczenia nagrody w święto Wniebowstąpienia Pańskiego poprzedziła Msza św. w katedrze akwizgrańskiej. W kazaniu bp Helmut Dieser zwrócił uwagę na świecki charakter Europy. Przypomniał też, że idea „iż państwo i Królestwo Boże to dwie różne sprawy” ma swoje korzenie w Ewangelii.

Cytując słowa: „respektujemy wszystkich wierzących, ale nie wszystkie treści wiary”, bp Dieser podkreślił, że po to, aby zajmować krytyczne stanowisko w sprawie treści wiary innych, trzeba samemu być człowiekiem wierzącym. „Także Europa, która nie chce przyjąć żadnej wiary i nie chce nosić charakteru żadnej z nich, nie może już być krytyczna wobec jakiejkolwiek wiary”, stwierdził bp Dieser.

Garton Ash został wyróżniony za swoje „wybitne dzieło naukowe i publicystyczne. Uhonorowano go jako „przekonanego i znanego Europejczyka i Brytyjczyka, który Zjednoczone Królestwo zalicza do europejskiej wspólnoty wartości i wnosi cenny wkład w tożsamość europejską”. Podkreślono, że wysuwał argumenty przeciwko Brexitowi, a dziś cierpi z powodu zaistniałej sytuacji. Nie chce się jednak zaprzestać wysiłków na rzecz „związków Zjednoczonego Królestwa z Unią Europejską”.

Jako historyk Ash „nie ocenia europejskiego procesu integracji w kontekście jednostkowych i powszednich wydarzeń politycznych”. Opowiada się za tym, „aby została zachowana demokracja i jej zasady, liberalna i otwarta kultura debaty, a także obrona prawdy przed kłamstwami w komunikacji”. Stawia czoła populistom i rozwija wizje, jak powinniśmy się zachować w zglobalizowanym świecie. Daje też ważne bodźce dla utrzymania naszych wartości takich jak wolność, pokój i demokracja oraz prawdomówność, tolerancja, prawo i samookreślenie - stwierdzili fundatorzy Nagrody Karola.

Tegoroczny laureat Nagrody Karola został też wyróżniony jako wybitna osobowość „przekraczająca granice między naukami historycznymi, dziennikarstwem i precyzyjną analizą polityczną”.

Urodzony 12 lipca 1955 r. w Londynie Timothy Garton Ash ukończył studia historyczne na uniwersytecie w Oxfordzie. W związku z pracą doktorską na temat niemieckiego oporu przeciwko Hitlerowi przyjechał pod koniec lat 70. na Wolny Uniwersytet do Berlina. Jednak zamiast poświęcić się tematowi Berlina pod rządami Hitlera Ash pracował nad swoją książką o „Berlinie pod rządami Honeckera”.

Sławę przyniosła mu książka z 1990 r. „Niemieckość NRD” i opublikowane w trzy lata później dzieło „W imieniu Europy; Niemcy i podzielony kontynent” („In Europe’s name”, wyd. pol. Aneks, 1996) . W 1997 r. opublikował książkę „Teczka. Historia osobista” („The file: a personal history”, wyd. pol. Znak 2006). O Ashu jako młodym naukowcu siły bezpieczeństwa NRD zbierały informacje pod kryptonimem „Romero”. Napisał także inne książki, m.in. „Polska rewolucja. «Solidarność» 1980-1982”, „Wiosna obywateli: rewolucja 1989 widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze”, „Wolny świat. Dlaczego kryzys Zachodu jest szansą naszych czasów?”.

W latach 1986-1987 Ash pracował w Waszyngtonie w Woodrow Wilson International Center. Od 1990 r. jest wykładowcą w St. Antony’s College uniwersytetu w Oxfordzie, gdzie prowadzi Centrum Studiów nad Europą Wschodnią.

Międzynarodowa Nagroda Karola Wielkiego jest od 1950 r. wręczana w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego osobom i instytucjom zasłużonym dla budowania jedności europejskiej. Patronem wyróżnienia jest cesarz Karol Wielki (742-814), który jako pierwszy rozwijał ideę zjednoczonej Europy. Za swoją siedzibę obrał pod koniec VIII wieku Akwizgran. Jego grób znajduje się w tamtejszej katedrze.

Ubiegłorocznym laureatem Nagrody Karola „za wybitne zaangażowanie na rzecz pokoju i zrozumienia, współczucia i tolerancji, solidarności i ochrony stworzenia” był papież Franciszek. Franciszek jest obok Jana Pawła II drugim papieżem, który został uhonorowany Nagrodą Karola. W 2004 r. nagrodę przyznano wyjątkowo dwóm osobom: nadzwyczajną Międzynarodową Nagrodę Karola „za wkład w dzieło jedności naszego kontynentu” otrzymał Jan Paweł II, a drugim laureatem został przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2002-04 Pat Cox z Irlandii.

W przeszłości Nagrodę Karola otrzymali m.in. kanclerze Niemiec Konrad Adenauer (1954) i Helmut Kohl wraz z prezydentem Francji Françoisem Mitterrandem (1988), brat Roger z Taizé (1989), kanclerz Niemiec Angela Merkel (2008), prezydent Czechosłowacji Václav Havel (1991), polski minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek (1998), premier Wielkiej Brytanii Tony Blair (1999), prezydent USA Bill Clinton (2000), przewodniczący Konwentu Europejskiego Valéry Giscard d’Estaing (2003), premier Luksemburga Jean-Claude Juncker (2006). Nagrodę za 2010 rok otrzymał premier RP Donald Tusk, a rok wcześniej – założyciel katolickiej Wspólnoty św. Idziego w Rzymie, prof. Andrea Riccardi. 55. laureatką tego wyróżnienia była w 2013 r. prezydent Litwy Dalia Grybauskaitė. W 2014 r. Nagrodę Karola Wielkiego otrzymał przewodniczący Rady Europejskiej Herman Van Rompuy, a w 2015 r. przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz.