Nie będzie eksmisji kobiet w ciąży i obłożnie chorych

Przedstawiony w listopadzie 2016 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych wzbudził szereg emocji, w tym uzasadnioną krytykę ze strony Ministra Sprawiedliwości oraz Rzecznika Praw Dziecka, a także Instytutu Ordo Iuris.

Proponowane zmiany osłabiały gwarancje dla różnych grup społecznych, w tym m.in.: kobiet w ciąży, emerytów i rencistów, obłożnie chorych. Aktualnie obowiązujący art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego gwarantuje, że sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec m.in.: kobiet w ciąży, małoletniego, niepełnosprawnego, obłożnie chorych, emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej. Wyjątek przewidziany jest dla osób – zaliczających się do jednej z wymienionych grup – które mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. W krytykowanym projekcie zdecydowano się jednak wspomnianą gwarancję uchylić, wskazując na ryzyko nadużyć.

Instytut Ordo Iuris zakwestionował zaproponowany w projekcie ustawy art. 18b, który dla określonych podmiotów tworzyłby roszczenie o zawarcie umowy najmu lokalu, jeżeli wspólnie z najemcą stale w nim zamieszkiwały w chwili śmierci najemcy. Projektodawca przyznając dodatkowe przywileje osobom pozostającym we „wspólnym pożyciu”, nie dostrzegł ryzyka nadużyć, których obawiał się w przypadku np. kobiet w ciąży.

Instytut Ordo Iuris wystosował pismo do Ministra Infrastruktury i Budownictwa,  w którym podniesiono, że w proponowanym kształcie przepis rodził zagrożenie szerokiej interpretacji pojęcia „wspólne pożycie”, a w konsekwencji jego nadużywania, w tym korzystania z niego przez osoby żyjące w konkubinatach i związkach homoseksualnych. Omawiana zmiana otwierała drogę do wykorzystywania uprawnień przynależnych małżeństwom związkom wobec niego alternatywnym i niezinstytucjonalizowanym, co jest w sprzeczności z art. 18 Konstytucji, który stwierdza, że małżeństwo znajduje się „pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej”.

Interwencja Instytutu okazała się skuteczna. Ministerstwo wycofało się kontrowersyjnej propozycji i przedstawiło nowy projekt ustawy o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych oraz niektórych innych ustaw, w którym przedstawione przez ekspertów Ordo Iuris uwagi zostały w całości uwzględnione.