Pomoc dla kobiet i rodzin zamiast aborcji

Wiele rodzin wychowuje dzieci dotknięte niepełnosprawnością albo chorobą zagrażającą ich życiu, samotnie borykając się z codziennymi problemami. Duża część z nich skonfrontowała się z diagnozą o chorobie dziecka jeszcze przed jego narodzeniem. Jesteśmy winni tym rodzinom odpowiednią pomoc i wsparcie. Cel ten wyraża, zawarte w obywatelskim projekcie ustawy „Stop Aborcji”, zobowiązanie organów administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego do zapewnienia pomocy materialnej i opieki dla rodzin wychowujących dzieci dotknięte ciężkim upośledzeniem albo chorobą zagrażającą ich życiu, jak również dzieci poczęte w okolicznościach uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa. 

Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris przygotował pakiet składający się z projektów nowelizacji czterech ustaw i czterech rozporządzeń (w tym jeden projekt nowego rozporządzenia), które stanowiłyby realizację wspomnianego zobowiązania organów władzy publicznej. Zostały one zebrane w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wsparciem rodzin, w których z narodzinami dziecka wiąże się szczególnie obciążająca sytuacja oraz w projektach czterech rozporządzeń. Koszty wprowadzenia omawianych rozwiązań, przedstawione szczegółowo w uzasadnieniach do poszczególnych projektów, szacuje się na około 890 mln zł rocznie.

Główne założenia:

I. Wsparcie hospicjów perinatalnych i stworzenie odrębnych regulacji dotyczących opieki paliatywnej dla dzieci
Projekt przewiduje refundację świadczeń z zakresu hospicyjnej opieki perinatalnej, które obecnie realizowane są bez pomocy ze strony instytucji publicznych.

Ważne także, by po urodzeniu dziecko mogło zostać otoczone adekwatną opieką. Dzieci w wieku do lat 18. to zaledwie 2,1 proc. spośród ponad 80 tys. pacjentów hospicjów w Polsce. Pomimo, że ich potrzeby są odmienne od potrzeb osób w podeszłym wieku, a opieka paliatywna nad obiema grupami wiekowymi zalicza się do dwóch różnych działów medycyny, regulowane są tym samym rozporządzeniem. Proponujemy stworzenie odrębnej regulacji dedykowanej tylko pediatrycznej opiece paliatywnej, której podstawową formą będzie hospicjum domowe, rezygnując przy tym ze świadczenia opieki paliatywnej w warunkach ambulatoryjnych.

II. Świadczenia opiekuńcze bez konieczności rezygnacji z pracy rodziców dzieci niepełnosprawnych

Rezygnacja – w stosunku do rodziców niepełnosprawnych dzieci (w wieku do lat 16.) – z wymogu niepodejmowania lub rezygnacji z pracy zarobkowej, jako warunku otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego. Nie pozwalając na dodatkową pracę zarobkową, trudne warunki bytowe skazują beneficjentów obu świadczeń opiekuńczych na egzystencję na granicy minimum socjalnego. Stanowią także zachętę do pracy w szarej strefie. Niezbędne jest przy tym wypracowanie narzędzia pozwalającego na wyodrębnienie osób z najcięższymi niepełnosprawnościami.

III. Rozwinięcie domowej pediatrycznej opieki długoterminowej

Grupą dzieci dotkniętych najpoważniejszymi wadami (swego rodzaju „kwalifikowaną” niepełnosprawnością), zaraz po pacjentach hospicjów, są dzieci kwalifikujące się do opieki długoterminowej. Ich stan zdrowia w największym stopniu rzutuje na życie ich rodzin.  Proponujemy wyodrębnienie w ramach istniejącego systemu, pediatrycznej opieki długoterminowej domowej i uczynienie jej jednym z najistotniejszych elementów systemu wsparcia i opieki nad dziećmi z ciężkimi upośledzeniami. Jednocześnie włączamy do niej część świadczeń występujących do tej pory w ramach opieki stacjonarnej, w tym nieodpłatne badania diagnostyczne i leki.

IV. Zdrowotne świadczenie ciążowe

Proponujemy wprowadzenie specjalnego zdrowotnego świadczenia ciążowego. Będzie ono przysługiwało każdej kobiecie ciężarnej, która w związku z ciążą nie powinna kontynuować albo podejmować pracy zawodowej i w związku z tym pracy nie kontynuuje albo nie podejmuje. Dotyczy to sytuacji, w których ciąża stanowi zagrożenie dla jej zdrowia, lub w związku z zagrożeniem upośledzenia dziecka poczętego bądź chorobą zagrażającą jego życiu. Takie świadczenie będzie przysługiwało w wysokości 1 000 zł miesięcznie przez cały okres trwania opisanych wyżej okoliczności. W razie pobierania przez kobietę innych zasiłków bądź świadczeń, projekt proponuje wówczas odpowiednie obniżenie proponowanej kwoty.

V. Wsparcie o charakterze niematerialnym – pomoc psychologiczna i świadczenie wspierające

Proponuje się wprowadzenie pomocy psychologicznej dla rodziców dzieci dotkniętych niepełnosprawnością albo chorobą zagrażającą ich życiu, w tym dla tych, którzy otrzymują diagnozę o chorobie dziecka jeszcze przed narodzeniem. Podobne wsparcie przysługiwałoby matce dziecka,  wówczas gdy zachodzi duże prawdopodobieństwo, że jego poczęcie nastąpiło w wyniku czynu zabronionego.

Wspomniane sytuacje powodują nieraz znaczne problemy organizacyjne w zakresie codziennych, podstawowych potrzeb rodziny. Proponuje się zatem zapewnienie potrzebującym wsparcia w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego, rozwiązywania problemów socjalnych i wychowawczych, motywowania do udziału w spotkaniach grupowych z osobami znajdującymi się w podobnych sytuacjach życiowych oraz indywidualne konsultacje.

VI. Szybsza adopcja dziecka poczętego w wyniku gwałtu lub niepełnosprawnego

Niekiedy obciążenie psychiczne, sytuacja rodzinno-społeczna, ale także sytuacja ekonomiczna spowodowana zagrożeniem ciężką chorobą dziecka lub też jego pochodzeniem z czynu zabronionego powodują, że rodzicie nie są w stanie, lub też niekiedy nie chcą, go wychowywać. Proponuje się więc wprowadzić przyspieszony sposób przysposobienia takiego dziecka przez innych rodziców. W tym celu, nowelizując Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz Kodeks postępowania cywilnego, pozwala się na przyspieszenie procesu udzielenia tzw. zgody blankietowej, która stanowi konieczny wymóg późniejszego przysposobienia całkowitego.

VII. Rozwój interwencyjnych ośrodków adopcyjnych

Co roku w Polsce porzucanych jest około 800 dzieci z przyczyn innych niż zdrowotne. Wśród najważniejszych przyczyn wymienia się ubóstwo lub trudności finansowe, samotne rodzicielstwo, bezdomność i bezrobocie, depresje poporodową, przemoc, ciążę w wyniku gwałtu, niepełnosprawność dziecka, uzależnienia. Ponieważ, jak wskazuje GUS, „od lat utrzymuje się tendencja, że im młodsze dziecko, tym większą ma szansę na przysposobienie”, proponuje się zobligowanie samorządów wojewódzkich do tworzenia interwencyjnych ośrodków adopcyjnych. W ten sposób projekt zmierza do zapewnienia stabilnego, trwałego i rodzinnego środowiska wychowawczego dzieciom porzuconym, od razu bądź wkrótce po narodzinach.

VIII.  Reforma sposobu działania domów samotnej matki

Proponowane zmiany umożliwią korzystanie z domów samotnej matki w całej Polsce, znosząc obowiązujące obecnie rozwiązania, które w praktyce pozwalają tylko na korzystanie z nich na terenie gminy ostatniego miejsca zamieszkania.