Misja i powołanie rodziny w Kościele i w świecie współczesnym

CZĘŚĆ III - MISJA RODZINY

56. Od początku dziejów Bóg szczodrze obdarza swoje dzieci miłością (por. LG, 2) tak, że mogą mieć pełnię życia w Jezusie Chrystusie (J 10,10). Przez sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego Bóg zaprasza rodziny, aby weszły w to życie oraz głosiły i przekazywały je innym (por. LG, 41). Jak nam dobitnie przypomina Papież Franciszek, misja rodziny zawsze wykracza poza nią samą, w służbie naszym braciom i siostrom. Jest to misja Kościoła, w której każda rodzina powołana jest do udziału w sposób wyjątkowy i uprzywilejowany. „Na mocy otrzymanego chrztu każdy członek Ludu Bożego stał się uczniem-misjonarzem” (EG, 120). W rzeczywistości rodziny możemy na całym świecie widzieć wiele szczęścia i radości, ale też wiele cierpienia i udręki. Chcemy spoglądać na tę rzeczywistość takimi oczyma, jakimi także Chrystus na nią spoglądał, kiedy chodził pośród ludzi swoich czasów. Chcemy, aby nasza postawa rodziła się z pokornego zrozumienia. Naszym pragnieniem jest towarzyszyć każdej i wszystkim rodzinom, aby odkryły najlepszy sposób przezwyciężenia trudności napotykanych na swojej drodze. Ewangelia jest zawsze także znakiem sprzeciwu. Kościół nigdy nie zapomina, że w centrum głoszonej przez nas Dobrej Nowiny znajduje się Misterium Paschalne. Pragnie on pomagać rodzinom rozpoznawać i przyjmować krzyż, kiedy stanie przed nimi, aby mogły go nieść z Chrystusem na drodze prowadzącej ku radości zmartwychwstania. Dzieło to wymaga „duszpasterskiego i misyjnego nawrócenia, które nie może pozostawić rzeczy w takim stanie, w jakim są” (EG, 25). Ponadto nawrócenie dotyka głęboko stylu i języka. Należy przyjąć taki język, który byłby zrozumiały. Przepowiadanie musi prowadzić do doświadczenia, że Ewangelia rodziny jest odpowiedzią na najgłębsze tęsknoty osoby ludzkiej: do jej godności i do pełnej realizacji we wzajemności, w komunii małżeńskiej i płodności. Nie chodzi jedynie o przedstawienie norm, lecz o głoszenie łaski, która obdarza zdolnością do życia dobrami rodziny. Przekazywanie wiary wymaga dziś bardziej niż kiedykolwiek języka, który mógłby dotrzeć do każdego człowieka, a szczególnie do ludzi młodych, aby przekazać piękno miłości rodzinnej i pozwolić zrozumieć znaczenie takich terminów, jak dar z siebie, miłość małżeńska, wierność, płodność, prokreacja. Potrzebę nowego i bardziej odpowiedniego języka widać przede wszystkim we wprowadzaniu dzieci i młodzieży w tematykę związaną z płciowością. Wielu rodziców i osób zaangażowanych w duszpasterstwo ma trudności ze znalezieniem odpowiedniego, a zarazem pełnego szacunku języka, który łączyłby naturę seksualności biologicznej z komplementarnością, które się wzajemnie ubogacają, z przyjaźnią, miłością i darem z siebie mężczyzny i kobiety.

Rozdział I - Formacja rodziny

Przygotowanie do małżeństwa

57. Małżeństwo chrześcijańskie nie może być sprowadzone do tradycji kulturowej lub zwyczajnej umowy prawnej: jest ono prawdziwym Bożym powołaniem, które wymaga starannego rozeznania, ustawicznej modlitwy i odpowiedniej dojrzałości. Potrzebne są zatem kursy formacyjne, które wspierałyby zarówno osobę jak i parę w taki sposób, aby przekaz treści wiary był połączony z doświadczeniem życia dawanym przez całą wspólnotę kościelną. Skuteczność tej pomocy wymaga również, aby została udoskonalona katecheza przedmałżeńska – niekiedy uboga w treści – która stanowi integralną część duszpasterstwa zwyczajnego. Duszpasterstwo narzeczonych musi także włączyć się w ogólny obowiązek wspólnoty chrześcijańskiej, aby prezentować, w sposób odpowiedni i przekonujący, ewangeliczne orędzie o godności osoby, jej wolności i poszanowaniu jej praw. Należy dokładnie uwzględniać trzy etapy wskazane przez Familiaris consortio (por. 66): przygotowanie dalsze, dokonujące się przez przekazywanie wiary i wartości chrześcijańskich we własnej rodzinie; przygotowanie bliższe, które zbiega się z programami katechezy i doświadczeniami formacyjnymi przeżywanymi we wspólnocie kościelnej; przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa, stanowiące część szerszego procesu, któremu kierunek nadaje powołanie [do małżeństwa].

58. W aktualnych przemianach kulturowych często prezentowane są wzorce sprzeczne z chrześcijańską wizją rodziny. Seksualność jest często oderwana od projektu autentycznej miłości. W niektórych krajach władze publiczne wręcz narzucają programy formacyjne prezentujące treści sprzeczne z wizją ludzką i chrześcijańską: wobec nich trzeba stanowczo podkreślić wolność Kościoła do nauczania swej doktryny oraz prawo do sprzeciwu sumienia ze strony wychowawców. Z drugiej strony rodzina pozostając podstawową przestrzenią pedagogiczną (por. Gravissimum educationis, 3), nie może być jedynym miejscem wychowania do seksualności. Należy zatem stworzyć autentyczne i właściwe duszpasterskie programy wsparcia, skierowane zarówno do poszczególnych osób jak i par, ze szczególnym uwzględnieniem wieku dojrzewania i dorastania, w którym trzeba pomóc odkryć piękno seksualności w miłości. Chrześcijaństwo głosi, że Bóg stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę, i błogosławił im, aby tworzyli jedno ciało i przekazywali życie (por. Rdz 1, 27-28; 2, 24). Różnica między nimi, przy zachowaniu równej godności osobowej, jest pieczęcią wspaniałego Bożego stworzenia. Zgodnie z zasadą chrześcijańską duszę i ciało, jak również płeć biologiczną (sex) oraz rolę społeczno-kulturową płci (gender) można odróżniać, ale nie rozdzielać.

Powstaje zatem potrzeba poszerzenia tematów formacyjnych na kursach przedmałżeńskich, tak aby stały się one drogą wychowania do wiary i miłości, włączoną w proces wtajemniczenia chrześcijańskiego. W tym świetle trzeba przypomnieć znaczenie cnót, w tym czystości, cennego warunku prawdziwego rozwoju miłości międzyosobowej. Program formacji powinien przyjąć postać procesu zmierzającego do rozeznania powołania osobistego i powołania pary, troszcząc się o lepsze współdziałanie między różnymi obszarami duszpasterstwa. Niech kursy przygotowania do małżeństwa prowadzą także pary małżeńskie, aby mogły towarzyszyć narzeczonym przed ślubem oraz w pierwszych latach życia małżeńskiego, doceniając w ten sposób posługę duszpasterską małżeństw. Dowartościowanie duszpasterskie relacji osobistych będzie sprzyjać stopniowemu otwarciu umysłów i serc na pełnię planu Bożego.

Uroczystość zaślubin

59. Liturgia ślubna to wydarzenie jedyne w swoim rodzaju, które przeżywa się w atmosferze rodzinnego i wspólnotowego świętowania. Pierwszy cud dokonany przez Jezusa miał miejsce na weselu w Kanie Galilejskiej: dobre wino cudu Pańskiego, które rozwesela rodzenie się nowej rodziny, to nowe wino Przymierza Chrystusa z mężczyznami i kobietami wszystkich czasów. Przygotowanie wesela przez długi czas zajmuje uwagę narzeczonych. Stanowi dla nich, dla ich rodzin i przyjaciół cenny czas, który należy ubogacić o jego wymiar naprawdę duchowy i kościelny. Celebracja ślubna jest dobrą okazją, aby zaprosić wiele osób do sakramentów pojednania i Eucharystii. Wspólnota chrześcijańska, przez serdeczny i radosny udział przyjmie pośród siebie nową rodzinę, aby jako Kościół domowy czuła się częścią większej rodziny Kościoła. Liturgia ślubna powinna być przygotowana przez katechezę mistagogiczną, która pozwoli narzeczonym dostrzec, że celebracja ich przymierza dokonuje się „w Panu”. Często celebrans ma możliwość zwrócenia się do zgromadzenia, w którym obecne są osoby rzadko uczestniczące w życiu kościelnym lub należące do innej wspólnoty chrześcijańskiej czy religijnej. Jest to cenna okazja, aby głosić Ewangelię Chrystusa, która może wzbudzić w obecnych rodzinach, pochodzące od Boga, ponowne odkrycie wiary i miłości.