Zmiany prawa dot. niebezpiecznych skazanych

Za nowelizacją Kkw głosowało w piątek w Sejmie 289 posłów, przeciw było 143, a 3 wstrzymało się od głosu. Ustawa trafi teraz do Senatu.

Celem nowelizacji jest dostosowanie prawa do wymagań wynikających z wyroków wydanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w dwóch sprawach, które przeciwko Polsce wytoczyli osadzeni. W obu Trybunał stwierdził naruszenie Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przez długotrwałość nałożenia na osadzonych surowych rygorów wynikających z zakwalifikowania ich do kategorii tzw. więźniów niebezpiecznych. Do ETPC wpłynęły kolejne skargi w podobnych sprawach.

Więźniowie zakwalifikowani do tej kategorii m.in. umieszczani są w oddziałach lub celach o podwyższonych standardach ochronnych, podlegają częstym kontrolom osobistym, częściej kontrolowane są także cele, w których przebywają.

Jak wskazywano w 2013 r. podczas debaty Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka poświęconej tej grupie osadzonych, ich liczbę szacowano wówczas na 200 osób. Wskazywano, że znaczna część osób posiadających status tzw. niebezpiecznego przebywa w warunkach podwyższonego standardu ochronnego ponad dwa lata, ale w niektórych przypadkach okres ten może wydłużyć się od czterech do 13 lat.

Propozycję nowelizacji Kkw przedłożyli Sejmowi posłowie PO. Pierwsze czytanie projektu Sejm przeprowadził w listopadzie zeszłego roku. Wówczas PiS złożyło wniosek o jego odrzucenie w pierwszym czytaniu. Jak argumentowano projekt "zmierza w kierunku zliberalizowania rygorów, które dotyczą osadzonych niebezpiecznych więźniów". Większość posłów opowiedziała się jednak za pracami nad projektem w sejmowej komisji.

Ustawa ma nie tyle ingerować w więzienne rygory, co tworzyć prawne możliwości stopniowego ich łagodzenia. Aby móc tak postępować opracowano kryteria pozwalające na ocenę potrzeby dalszego stosowania zaostrzonych warunków izolacji osadzonego, w tym zwłaszcza przeprowadzania jego kontroli osobistej. Wprowadzono m.in. przesłanki uznania skazanego za stwarzającego zagrożenie. Decydując o tym, działająca przy areszcie lub zakładzie karnym komisja penitencjarna miałaby obowiązek precyzyjnie wskazać przesłanki uzasadniające taką kwalifikację.

Przesłanki zakładają, że przy podjęciu i każdorazowej weryfikacji decyzji o uznaniu skazanego za stwarzającego poważne zagrożenie społeczne, albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu, komisja miałaby uwzględniać: właściwości i warunki osobiste skazanego; motywacje i sposób zachowania się przy popełnieniu przestępstwa oraz rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa; sposób zachowania się w trakcie pobytu w zakładzie karnym; stopień demoralizacji lub postępy w resocjalizacji.

Zarazem ustawa umożliwia komisji penitencjarnej złagodzenie rygorów poprzez odstąpienie od stosowania jednego lub więcej z nich. Jeśli zaszłaby potrzeba, rygory te w uzasadnionych wypadkach można byłoby przywrócić.

W wypadku skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie, albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw, badane byłoby też zagrożenie dla porządku prawnego, które może wyniknąć z nawiązania przez skazanego bezprawnych kontaktów z innymi członkami grupy, w tym zwłaszcza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub dla czynności mających na celu ujawnienie mienia stanowiącego korzyść z popełnienia przestępstwa.

"Na wniosek skazanego lub jego obrońcy, nie częściej jednak niż raz na trzy miesiące, komisja penitencjarna wskazuje przyczyny uzasadniające kwalifikację skazanego jako stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu" - zapisano w ustawie.