Dzisiaj Wigilia w Kościołach wschodnich

Wigilia, zwana jest też Swiatym Weczerem. W tym dniu obowiązuje ścisły post, a wieczorem rodziny zasiądą do uroczystych kolacji. Na stołach będą m.in.: ryby, pierogi czy barszcz, ale przede wszystkim nie może zabraknąć kutii, która sporządzana jest z produktów rolnych: pszenicy, miodu, maku, orzechów i bakalii. Symbolizuje ona rodzące się życie i wieczne szczęście.

Posiłek rozpoczyna się od modlitwy i odśpiewania hymnu Troparionu, sławiącego narodzenie Chrystusa. Następnie odczytywany jest fragment Pisma Świętego. Potem wszyscy składają sobie życzenia, dzieląc się prosforą, czyli przaśnym chlebem – odpowiednikiem opłatka. Później wierni idą do cerkwi.

- Nie ma u nas pasterek. Wieczorem jest nabożeństwo wielkiej komplety, kiedy czyta się proroctwo Izajasza „Dziecię się nam narodziło”. Jest to piękny hymn proroczy, w którym Izajasz właściwie wszystko o Chrystusie powiedział już na 700 lat wcześniej. Ten tekst można przyłożyć do Ewangelii, to jest rzeczywiste działanie Ducha Świętego w Starym Testamencie – mówi KAI abp Jan Martyniak, zwierzchnik Kościoła greckokatolickiego w Polsce.

Na ogół w cerkwiach nie ustawia się szopek, choć coraz częściej zdarza się, że można je spotkać. Zamiast nich w centralnej części świątyni ustawiona jest ikona przedstawiająca scenę narodzenia Chrystusa i krzyż.
Obok, w specjalnym naczyniu znajduje się pięć małych chlebków, wino, pszenica i oliwa, które na zakończenie nabożeństwa są błogosławione. W pierwszy dzień Świąt po Eucharystii chlebki polewa się oliwą i rozdaje każdemu uczestnikowi Liturgii. Ma to wyrażać jedność wspólnoty parafialnej.

Świętowanie trwa trzy dni. W drugim obchodzona jest uroczystość Świętej Bogurodzicy i świętego Józefa, nazywana uroczystością Świętej Rodziny, a w trzecim św. Stefana (Szczepana) pierwszego męczennika i diakona. Przez cały świąteczny czas wierni Kościołów wschodnich witają się słowami „Chrystos sia rażdajet” („Bóg się rodzi”), na które odpowiadają „Sławimo Joho” („Chwalmy Go”).

Różnica w dacie obchodzenia świąt wynika z faktu, że Kościół greckokatolicki i prawosławny w liturgii stosują kalendarz juliański, a Kościół rzymskokatolicki – powszechny gregoriański.

Od 2011 r. 6 stycznia jest dniem ustawowo wolnym od pracy, dzięki czemu Wigilia Kościołów wschodnich jest dniem wolnym.

Według danych za rok 2013,Kościół greckokatolicki w Polsce liczy ponad 33 tys. wiernych, skupionych w 134 parafiach, obsługiwanych przez 68 kapłanów eparchialnych i zakonnych oraz 77 siostry zakonne. Większość wiernych zamieszkuje województwa podkarpackie, małopolskie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie, lubuskie i dolnośląskie.

Według Kościoła prawosławnego, Polsce jest około tys. wiernych tego wyznania. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny składa się z sześciu diecezji podzielonych na 22 dekanaty, które z kolei dzielą się na 250 parafii. Najwięcej wiernych mieszka na Białostocczyźnie - w Białymstoku, Hajnówce, Bielsku Podlaskim i Siemiatyczach. Kościół prawosławny jest drugim pod względem liczebności Kościołem w Polsce.