Studium wśród armat

Przemysław Kucharczak Przemysław Kucharczak

|

Gość Katowicki 14/2017

publikacja 06.04.2017 00:00

To on w dużym stopniu zorganizował diecezję katowicką przed 92 laty. Inni księża żartobliwie przekręcali nawet hasło naszego pierwszego biskupa Augusta Hlonda: „Daj mi dusze, resztę zabierz” na: „Daj mi dusze, resztę Bromboszcz”.

▲	Pierwszy katowicki sufragan spoczywa  w krypcie kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła  w Katowicach. ▲ Pierwszy katowicki sufragan spoczywa w krypcie kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach.
ze zbiorów Archiwum archidiecezjalnego w katowicach /repr. P. kuckarczak

Chodziło im o to, że ks. Teofil Bromboszcz zajmie się ogarnięciem wszystkiego od tej „przyziemnej” strony organizacyjnej... W tym roku mija 80 lat od śmierci pierwszego biskupa pomocniczego diecezji katowickiej. Szczególnie mocno pamiętają o nim w Mysłowicach.

Niższy ody mie

Teofil Bromboszcz był słabego zdrowia. Od młodości chorował na wątrobę. W ogóle wyglądał niepozornie.

Ksiądz Józef Włosek, proboszcz z Dolnego Tysiąclecia w Katowicach, napisał o nim w seminarium pracę magisterską i licencjacką. Wspomina swoją rozmowę z czasów kleryckich z biskupem Herbertem Bednorzem, człowiekiem niewielkiego wzrostu. – Biskup Herbert zainteresował się tym, że piszę właśnie o biskupie Bromboszczu, i skomentował: „O, on był jeszcze niższy ody mie” – wspomina ks. Włosek.

Teofil urodził się w 1886 roku w Ligocie, dzisiejszej dzielnicy Katowic, jako dziewiąte z dziesięciorga dzieci w chłopskiej rodzinie. Nie od razu mógł się kształcić: dopiero, kiedy miał 13 lat, skończył dwuklasową szkołę ludową w swojej rodzinnej wsi. Maturę zdał w gimnazjum w Gliwicach jako 22-latek i od razu wstąpił do seminarium we Wrocławiu. W czasie studiów działał w tajnych polskich organizacjach młodzieżowych.

Po święceniach kapłańskich został wikarym w Szczecinie, który należał wtedy do diecezji wrocławskiej. Miał stamtąd wyjechać, by studiować biblistykę w Rzymie, ale przeszkodził w tym wybuch I wojny światowej. 28-letni ks. Teofil zgłosił się więc na ochotnika do armii niemieckiej jako kapelan. Był wszędzie tam, gdzie ludzka krew tryskała w ilości nieznanej dotąd w historii świata: na frontach w Belgii i Francji, na froncie wschodnim i na Bałkanach. Otrzymał za to Krzyż Żelazny I klasy, wysokie odznaczenie nadawane za męstwo na polu walki.

Nim wojna się skończyła, osiągnął coś jeszcze. Ks. Stanisław Pisarek, który pisał o nim, skomentował: „Z pewną chełpliwością napisał Bromboszcz we wniosku o dopuszczenie go do egzaminu proboszczowskiego we Wrocławiu, że wśród huku armat nie zaniedbał studium, gdyż w czasie wojny dnia 29.VI.1918 uzyskał doktorat z teologii we Wrocławiu”.

Biskup w arbajtancugu

W 1920 r. ks. Teofil został administratorem parafii Ornontowice. Czuł się polskim patriotą, więc włączył się w ruch plebiscytowy. Z tego powodu odrzucił nawet posadę wykładowcy biblistyki na Uniwersytecie Wileńskim.

Za propolskie nastawienie nie lubili go śląscy Niemcy. Kiedy biskup August Hlond odchodził z Katowic do Warszawy, żeby objąć godność prymasa, Związek Niemieckich Katolików w Polsce na wszelki wypadek wysłał nawet do Watykanu protest przeciw ewentualnemu powołaniu księdza Bromboszcza na biskupstwo katowickie.

W 1922 roku papież powołał Administrację Apostolską Śląska Polskiego, a po kolejnych trzech latach przekształcił ją w diecezję katowicką. Jako wikariusz generalny ks. Bromboszcz zorganizował tę diecezję. Kupił teren po starej cegielni w Katowicach z przeznaczeniem na budowę katedry oraz majątek Kokoszyce na ośrodek rekolekcyjny. To on był pomysłodawcą i współzałożycielem Księgarni i Drukarni Katolickiej. Odpowiadał za budowę gmachu śląskiego seminarium w Krakowie, współzakładał w Tarnowskich Górach konwikt biskupi dla młodzieży.

Następca biskupa Hlonda, biskup Lisiecki, odesłał w 1927 r. ks. Bromboszcza na parafię w Mysłowicach jako proboszcza. Do pracy organizacyjnej w diecezji powołał go jednak na nowo trzeci z kolei biskup, Stanisław Adamski. Ks. Teofil Bromboszcz został wtedy, w 1934 r., pierwszym katowickim biskupem pomocniczym.

W Katowicach trwała już wtedy budowa katedry. Ogromnie ją jednak utrudnił Wielki Kryzys, który pozbawił pracy tysiące Górnoślązaków i wpędził wiele rodzin w nędzę. – Biskup Bromboszcz wpadł wtedy na genialny pomysł, żeby zatrudnić wszystkich chętnych bezrobotnych za jedzenie. Na budowie zaczęło wtedy pracować wielkie mnóstwo ludzi. Kto przyszedł, nie odchodził głodny. A karmili porządnie. Pracownicy mogli się najeść na przykład żuru, kartofli – mówi ks. Józef Włosek. – Biskup Bromboszcz na tej budowie często sam pracował fizycznie. Był też znany z tego, że bardzo się angażował w pomaganie biednym – dodaje.

Z powodu choroby biskupa Adamskiego od 1935 r. bp Bromboszcz zarządzał diecezją samodzielnie. Jemu jednak zdrowie też ciągle szwankowało. Zachorował na białaczkę.

Zmarł w 1937 roku. Spoczywa w krypcie pierwszej katowickiej katedry – czyli kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła.

Z okazji 80. rocznicy śmierci biskupa Bromboszcza w Muzeum Miasta Mysłowice (ul. Stadionowa 7a) 6 kwietnia o 17.00 ma zostać otwarta poświęcona mu wystawa.

Dostępne jest 16% treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.